Warta
Ten artykuł dotyczy rzeki. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy. |
Warta niedaleko Wronek | |||
Kontynent | Europa | ||
---|---|---|---|
Państwo | Polska | ||
Rzeka | |||
Długość | 808,2 km | ||
Powierzchnia zlewni | 54 529 km² | ||
Średni przepływ | 195 m³/s przy ujściu | ||
Źródło | |||
Miejsce | Zawiercie-Kromołów | ||
Wysokość | 380 m n.p.m.[1] | ||
Współrzędne | 50°29′26,5″N 19°29′23,6″E/50,490700 19,489900 | ||
Ujście | |||
Recypient | Odra | ||
Miejsce | |||
Wysokość | 12 m n.p.m.[1] | ||
Współrzędne | 52°35′55″N 14°36′37″E/52,598611 14,610278 | ||
Mapa | |||
Warta w dorzeczu Odry | |||
Położenie na mapie Polski | |||
|
Warta – trzecia pod względem długości rzeka Polski, druga w pełni w jej granicach; główny, prawy dopływ Odry.
Przebieg rzeki
Odcinek górny
Źródła Warty znajdują się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w Kromołowie (w kaplicy św. Jana Nepomucena), dawnym mieście, obecnie przyłączonym do Zawiercia. Płynie tektonicznym Obniżeniem Górnej Warty wzdłuż krawędzi Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W Częstochowie rzeka zmienia kierunek biegu na wschodni, by za miastem spotkać się z Wyżyną Wieluńską (miejsce styku z Wyżyną Częstochowską), przełamując się przez nią głęboką na 70 m dolinę – jest to Mirowski Przełom Warty. Pokonawszy go, łagodnie skręca na północ, a w okolicach Radomska na zachód. Następnie ponownie przełamuje się przez Wyżynę Wieluńską poprzez Działoszyński Przełom Warty, by nieco dalej przełamać się przez nią po raz trzeci, pokonując rozległy Łuk Załęczański i zawracając na krótko bieg o 180 stopni (na wschód). Pomiędzy miastami Warta i Skęczniew tworzy zbiornik wodny Jeziorsko. Opuszczając ostatecznie wyżynę, obiera kierunek północny, niezmienny do wysokości miasta Koło, gdzie skręca na zachód, mija Konin i wpływa w Pradolinę Warciańsko-Odrzańską, tym samym kończąc swój górny bieg[potrzebny przypis].
Odcinek środkowy
W pobliżu Śremu Warta wpływa w Poznański Przełom Warty. Po przepłynięciu przez Poznań, rzeka natrafia w okolicy Obornik na przeszkodę w postaci wyższego obszaru Pojezierza Południowopomorskiego i ponownie zmienia kierunek na zachodni wpływając w Pradolinę Toruńsko-Eberswaldzką.
Odcinek dolny
Na początku dolnego biegu rzeki, w miejscowości Santok, do Warty uchodzi jej największy dopływ – Noteć. Po przepłynięciu przez Gorzów Wielkopolski Warta wpływa w obszar, na którym został utworzony Park Narodowy Ujście Warty, po czym w Kostrzynie nad Odrą, przy granicy z Niemcami, w północno-wschodniej części miasta uchodzi do Odry.
Zbiorniki na Warcie
- Zbiornik Jeziorsko
- Jezioro Porajskie
Warta w sieci międzynarodowych dróg wodnych
- Osobny artykuł: Śródlądowe drogi wodne.
Warta Dolna (68,2 km, od Santoka do ujścia do Odry) jest elementem międzynarodowej drogi wodnej E70, ustalonej w 1996 r. w porozumieniu AGN (European Agreement on Main Inland Waterways of International Importance)[2].
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych[3], Warta ma następujące klasy żeglowne:
- kl. Ia – od Kanału Ślesińskiego do miejscowości Luboń,
- kl. Ib – od miejscowości Luboń do ujścia rzeki Noteci,
- kl. II – od ujścia rzeki Noteci do ujścia do rzeki Odry
Dorzecze Warty
Dopływy w kolejności od źródeł
Nazwa rzeki | Dopływ | Źródło | Ujście | Długość (km) | Pow. zlewni (km²) |
---|---|---|---|---|---|
Stradomka | L | Herby | Częstochowa | 19,5 | 256,8 |
Radomka | P | Blok Dobryszyce | Bobry | 15,0 | 51,4 |
Liswarta | L | Mzyki | Kule | 93,0 | 1558 |
Oleśnica | L | Wieluń | Niechmirów | 37,8 | 608 |
Widawka | P | Wzgórza Radomszczańskie gm. Kodrąb | Jeziorko | 95,8 | 2385 |
Żeglina | L | Złoczew | Sieradz | 30,0 | |
Pichna | P | Zduńska Wola | zb. Jeziorsko (2 niezależne koryta) | 28,8 | |
Ner | P | Łódź | Majdany | 134,0 | 1866 |
Rgielewka | P | Józefowo | Powiercie | 35,0 | |
Kiełbaska | L | Żdżenice | Koło | 45,0 | 490,9 |
Powa | L | Smaszew | Rumin | 44,2 | 369,5 |
Warcica | P | Koło | Pogorzałki | 20,5 | |
Czarna Struga | L | Żelazków | Zagórów | 52,0 | |
Meszna | P | jez. Powidzkie | Policko | 37,0 | 705 |
Wrześnica | P | Gniezno | Samarzewo | 49,0 | 355 |
Prosna | L | Wolęcin | Modlica | 216,8 | 4924,7 |
Lutynia | L | Korytnica | Orzechowo | 60,0 | |
Moskawa | P | Józefowo | Jaszkowo | 56,4 | 620,8 |
Samica Stęszewska | L | Grzebienisko | Rogalinek | 37,8 | 182,7 |
Wirynka | L | Palędzie | Łęczyca | 17,0 | |
Kopel[4] | P | między miejscowościami Sokolniki Gwiazdowskie a Puszczykowo-Zaborze | Czapury | 34,0 | 388 |
Strumień Junikowski | L | Ławica | Luboń | 11,7 | 48,4 |
Bogdanka | L | jez. Strzeszyńskie | Poznań | 9,0 | |
Cybina | P | Iwno | Poznań | 41,0 | 213 |
Główna | P | Lednica | Poznań | 45,6 | 247 |
Trojanka | P | Puszcza Zielonka | Mściszewo | 20,0 | 147,6 |
Wełna | P | Osiniec | Oborniki | 118,0 | 2621 |
Samica Obornicka | L | jez. Kierskie | Kiszewo | 36,5 | 224,1 |
Sama | L | Batorowo | Obrzycko | 44,2 | 448,4 |
Oszczynica | L | jez. Lubocześnickie | Sieraków | 37,5 | 293,7 |
Obra | L | Stara Obra | Skwierzyna | 254,0 | 4022 |
Noteć | P | Szczecin | Santok | 391,3 | 17300 |
Kłodawka | P | jez. Karskie Wielkie | Gorzów Wielkopolski | 27,3 | |
Witna | P | jez. Wielkie, okolice Witnicy | Białczyk | 15,0 | |
Postomia | L | jez. Postomsko | Kostrzyn nad Odrą | 67,0 | 425 |
Urbanizacja
Miasta położone nad Wartą
Pozostałe informacje
- odległość od źródeł Warty do spotkania z Odrą jest większa niż Odry od jej źródeł do tego samego miejsca.
- jest drugą rzeką wymienianą w hymnie Polski:
- Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę
- pod Gorzowem Wlkp. z Wartą krzyżują się rurociągi „Przyjaźń” oraz „Baltic Pipe”[5].
- nazwa miasta, w którym Warta ma swoje źródła – Zawiercie wzięła się właśnie od nazwy rzeki i określenia „za Wartą”.
Zobacz też
- Szlak Warty 783,0 km – odznaka turystyczno-krajoznawcza
- Nadwarciański Park Krajobrazowy
- Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy
- Wielkopolski Park Narodowy
- Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki
- Park Krajobrazowy Ujście Warty
- Park Narodowy Ujście Warty
- Załęczański Park Krajobrazowy
- zbiornik Jeziorsko
- Wielka Pętla Wielkopolski
- Sierakowski Park Krajobrazowy
- Rzeki w Polsce
Przypisy
- ↑ a b Informacje o regionie wodnym Warty. [dostęp 2009-05-08].
- ↑ https://web.archive.org/web/20160305173809/http://bip.transport.gov.pl/pl/bip/raporty_i_analizy/transport_morski/analiza_potrzeb/px_analiza_potrzeb_inwestycyjnych....pdf Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródladowej na rzece Odrze w latach 2007–2013. Akademia Morska w Szczecinie. Instytut Inżynierii Transportu. Zakład Żeglugi Sródladowej i Gospodarki Wodnej. Szczecin 2006, s. 25.
- ↑ Dz. U. z 2002 r. Nr 77, poz. 695. [online]
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 119, ISBN 83-239-9607-5 .
- ↑ Najdłuższy przewiert Baltic Pipe jest tuż pod Gorzowem [online], www.gorzow24.pl, 9 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-09] (pol.).
Linki zewnętrzne
Zobacz hasło Warta w Wikisłowniku |
Zobacz multimedia związane z tematem: Warta |
- Opis drogi wodnej Warty. kanaly.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-26)].
- Liberwarde, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 203 .
- Warta, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 102 .
- Warta - seria „Z nurtem łódzkich rzek” - film krajoznawczy w serwisie YouTube, Grupa GoodEye
- Rzeka Warta na Portalu Turystyki Aktywnej Ziemi Wieluńskiej
- Archiwalne widoki i publikacje o rzece w bibliotece Polona
- Audycja „Mój Poznań, moja Wielkopolska - Poznań z pokładu” w serwisie YouTube, Ratajska Telewizja Kablowa
- p
- d
- e
- p
- d
- e
- Wikiprojekt:Poznań
- p
- d
- e
Rzeki |
|
---|
- PWN: 3994125
- Britannica: place/Warta-River
- Treccani: warta
- SNL: Warta
- Catalana: 0071862
- DSDE: Warta